Sinds ik begonnen ben met macrofotografie is mijn oude liefde voor insecten en alle andere geleedpotigen volledig opgeleefd. Zoals ik in mijn eerdere blog heb geschreven, ben ik hiermee begonnen vanwege mijn gezondheid en omdat dit makkelijker dicht bij huis gedaan kan worden.

Mijn interesse is altijd al uitgegaan naar dieren die door veel mensen als “vreemd” of als “vies” worden gezien. Dit terwijl deze dieren verschrikkelijk belangrijk zijn voor de ecosystemen en daarmee ook direct voor ons. En ondanks dat deze dieren zo belangrijk zijn, nemen de populaties al jaren af en is bescherming harder nodig dan ooit. Ik hoop door middel van mijn foto’s mensen te laten zien wat voor moois er in onze directe omgeving te zien is.

Soorten in Nederland

Volgens Naturalis zijn er zo’n 23.000 soorten geleedpotigen in Nederland, waarvan zo’n 20.000 soorten insecten. Dan zijn er nog spinachtigen, duizendpotigen etc. Doordat er zo veel soorten zijn, zijn er veel specialisten. Die hebben voorkeur voor een bepaald soort habitat en zelfs voor specifieke planten, hierdoor zijn er ontelbaar veel fotografische mogelijkheden.

Sommige soorten zijn zeldzaam en/of moeilijk te vinden, maar er zijn zoveel algemenere soorten, waardoor het elke keer een verrassing is wat je gaat vinden. Zo zijn er soorten van enkele millimeters klein tot grote libellen.

*Eén van de grotere insecten die ik heb gefotografeerd, een libelle.*

Tuin of balkon

Ik heb geen tuin (helaas), maar wel een balkon. Afgelopen twee jaar heb ik bijgehouden welke spinachtigen er op mijn balkon te vinden zijn, daarvoor heb ik ook spinnenwebben laten hangen. Uiteindelijk is het dit lijstje geworden tot nu toe:

Kruisspin (Araneus diadematus)
Platte wielwebspin, zie onderstaande foto (Nuctenea umbratica)
Venstersectorspin (Zygiella x-notata)
Brugspin (Larinioides sclopetarius)
Schorsmarpissa
Huiszebraspin (Salticus scenicus)
Rode hooiwagen (Opilio canestrinii)
Buxusrenspin (Philodromus buxi)

Zelfs al heb je geen tot weinig planten op je balkon is er al iets te vinden, laat staan dat je het toch wat in kan richten met groen. Dan zijn er zeker mogelijkheden en als er een tuin is waar wat (inheemse!) planten, schuilplaatsen etc aangebracht kunnen worden, dan zullen er in een rap tempo geleedpotigen volgen. Het boek Mijn 1000 soorten tuin van Luc Hoogenstein is een interessant naslagwerk met wat er allemaal op een klein oppervlak te vinden kan zijn als groen een beetje de ruimte krijgt.

Lokale natuurgebieden of parken

Mocht je uitgekeken zijn op de tuin of het balkon, dan kan je altijd naar lokale natuurgebieden of parken gaan. Waar groen te vinden is, zijn onderwerpen te vinden. Waar ik vogels fotografeer, ga ik ook heen voor macrofotografie. En ik ga naar een lokaal bosje, waar veel honden uitgelaten worden (niet altijd even prettig…). Daar had ik het afgelopen jaar veel succes en ik vond er veel soorten die ik nog niet eerder gezien en/of gefotografeerd had.

Ook al vind je vaak dezelfde soorten als je op dezelfde plekken komt, af en toe zit er iets tussen waar je heel blij van wordt. Of ze bieden ineens een kans die er nog niet eerder was geweest. Los van de nieuwe soorten of spectaculaire soorten, is het ook prettig om een plek te hebben die betrouwbaar is qua onderwerpen. Hier kan bijvoorbeeld geoefend worden met materiaal en technieken, omdat je weet dat hier altijd wat te vinden is.

Een renspin (Philodromus sp.) op een blad van een boom naast het wandelpad.

Materiaal

Ik fotografeer momenteel mijn meeste macro foto’s met mijn OM-System OM-5 met een 60mm macro lens. Op deze camera gebruik ik een Godox V350o flitser met een Cygnustech diffuser. Deze set-up gebruik ik voor het maken van gedetailleerde foto’s en voor macro op 1 à 2 keer vergroting is er behoorlijk wat licht nodig. Fotograferen met alleen een flitser, dus zonder diffuser, is niet aan te raden. Dan is het onderwerp helemaal wit door de hoeveelheid licht. De diffuser zorgt ervoor dat het licht zachter wordt en mooi verspreid wordt over je onderwerp. Eerst fotografeerde ik met een hele simpele stoffen diffuser, maar uiteindelijk toch gekozen om bij Brendan van Cygnustech een diffuser te bestellen. Een kwalitatief goede diffuser maakt een groot verschil in de kwaliteit van licht.

*Twee larven van een elzenbladwesp, gefotografeerd met flits en een klein diafragma.*

Daarnaast zijn er mogelijkheden voor macrofotografie zonder flits. Ik gebruik hier mijn Sony voor met een 90mm macro lens. Het enige verschil is dat dit niet onder alle omstandigheden gedaan kan worden, hier is het wel een eis dat (net als met andere wildlife) er met mooi licht gefotografeerd wordt. Insecten hebben nogal wat reflecterende delen op hun lijf, waardoor het kan zijn dat als er zonlicht op het onderwerp schijnt er flinke witte highlights te zien zijn.

*Een bruin blauwtje gefotografeerd zonder flits en een groot diafragma.*

In de winter

Het klinkt misschien gek, maar zelfs in de herfst en winter zijn er mogelijkheden voor macrofotografie. De aantallen insecten en spinnen zijn natuurlijk flink lager, maar je onderwerp hoeft ook niet per se een dier te zijn. Op Youtube ontdekte ik het kanaal van Andrew Lanxon, waarin hij voorbeelden laat zien dat er ook mooie dingen gedaan kunnen worden met onder andere gedroogde blaadjes. De foto hieronder is hier een voorbeeld van:

*Foto van een gedroogd blad die ik thuis heb gefotografeerd met een losse flitser die ik schuin achter het blad had gepositioneerd.*

Maar zelfs in de winter zijn insecten te vinden, sommige verstopt, sommige zijn enkele millimeters groot en sommige gewoon redelijk in het zicht. Springstaartjes zijn bijvoorbeeld een populair onderwerp in de winter. Persoonlijk heb ik hier nog geen geluk mee gehad, helaas. Het kan zijn dat je rupsen vindt in de winter, er zijn soorten die als rups in de winter overleven of tegen de winter gaan verpoppen.

Daarnaast verstoppen insecten en spinnen zich in dood hout, waarom sommige fotografen ook boomstammen of stukken hout omdraaien om te kijken wat eronder zit. Het is hierbij wel erg belangrijk om rekening te houden met verstoring! Mocht dit iets zijn wat jou interesseert, zorg er dan wel voor dat die stukken hout weer terug gelegd worden op hun oorspronkelijke plek. Persoonlijk is dit niet mijn stijl, maar het kan zijn dat iemand die geïnteresseerd is in kleine beestjes dit wel interessant vind.

*De rups van de rietvink, gefotografeerd in januari terwijl het ijs op de wandelpaden lag.*

Andere mogelijkheden

Er zijn nog zoveel meer mogelijkheden dan wat ik tot nu toe gefotografeerd heb op het gebied van macro. Er zijn onderwerpen en technieken die nog op mijn wensenlijstje staan:

Amfibieën: Zelfs in het dorp zijn padden te vinden, vaak ‘s avonds laat. En in de omliggende gebieden zijn ze veel te zien, net als groene kikkers. Maar het fotograferen van deze dieren heb ik nog niet gedaan of geprobeerd.
Reptielen: In Nederland komen een aantal soorten reptielen voor, maar niet dichtbij huis in mijn geval (behalve wat losgelaten schildpadden…). Dit is iets waar ik op de lange termijn mee bezig wil zijn.
Springstaartjes: Dit is een onderwerp waar ik mij voor komende winter meer in wil verdiepen. Waar zijn deze in de Hoeksche Waard te vinden?
Vlinders: Helaas zijn de aantallen vlinders hard aan het dalen, maar het zijn prachtige onderwerpen om mee bezig te zijn. De soorten hebben allerlei verschillende waardplanten, dus mijzelf informeren is wel essentieel.
‘s Nachts: gedurende de nacht zijn andere insecten en spinnen actief, hier heb ik nog geen tijd aan besteed. Maar het lijkt mij fantastisch om met verschillende soorten motten te werken, onder andere.
Andere gebieden: er zijn generalisten, maar een hoop insecten en spinnen zijn te vinden in specifieke leefgebieden. De duinen, heiden, bossen, er is van alles. Ook dit is een lange termijn idee om meer mee bezig te gaan zijn.
Tegenlicht: een techniek die ik al gebruik met het fotograferen van vogels, maar met verschillende insecten zou dit ook een mooi effect kunnen geven.
Off camera flits: met hoe ik de flits nu gebruik, heb je altijd licht van voren, terwijl dat niet altijd de beste keuze hoeft te zijn. Door een trigger te gebruiken is het mogelijk om de flits los van de camera te gebruiken. Niet alle situaties of onderwerpen lenen zich hiervoor.

Macrofotografie met long covid was voor mij een goede optie, aangezien ik makkelijker dichtbij huis kon fotograferen. Vroeger vond ik het ook al tof om kleine beestjes te zoeken, dat is blijkbaar nog steeds het geval. Voor het vinden van onderwerpen moet je vaak kleine stukken groen goed bekijken of er zijn per ongeluk wat onderwerpen te vinden op je balkon of in de tuin.

Door het aantal soorten, habitats, technieken etc. ben ik nog lang niet uitgeleerd. Ik hoop dat jullie ook naar de kleine wereld om ons heen gaan kijken en gaan zien dat er zoveel moois is. Dat geleedpotigen een vitale rol spelen in ecosystemen, maakt het wat mij betreft nog interessanter. Mocht je hierin geïnteresseerd zijn, dan is het boek Terra Insecta van Anne Sverdrup-Thygeson een goede optie!

Bedankt voor het lezen en succes met uitproberen!

Macrofotografie dichtbij huis