Deze blog gaat over hoe ik te werk ga met mijn macrofotografie. Ik maak eigenlijk geen gebruik van focus stacking en ik heb (nog) geen groothoek macrolens.

Gear

Toen ik begon met macro, begon ik met een Sony 90mm macro lens, waarvoor ik mijn oude gear heb ingeruild. Daarbij kocht ik een Godox flits en een goedkope stoffen diffuser. Nadat ik een tijdje met deze setup had geëxperimenteerd, was ik niet tevreden over de kwaliteit en lichtverlies door de diffuser. Om dit te verbeteren heb ik een andere besteld; een Cygnustech diffuser. Ik had goede dingen hierover gehoord en gelezen.

Naast een diffuser kocht ik ook een Raynox DCR250, dit is een soort vergrootglas dat je voor op je lens kan plaatsen voor wat extra vergroting. Het nadeel hiervan op een full-frame systeem is dat de scherptediepte, die al klein was, nog kleiner wordt. De kwaliteit verbeterde echt al flink na deze upgrades, maar ik merkte vooral dat het werkte bij iets grotere onderwerpen. Zoals deze rups, deze was rond de 8 centimeter groot en ik moest de vergroting flink verkleinen om het dier volledig in beeld te krijgen.

In de afgelopen paar jaar ontdekte ik dat ik het zoeken en fotograferen van geleedpotigen erg leuk vind, daarom heb ik in het begin van 2024 een andere camera gekocht voor macrofotografie. In dit geval is het een OM-System camera met een 60mm macro lens en een Godox flits. Plus een Cygnustech diffuser, uiteraard.

De eerste flits die ik had voor de Sony setup was nogal groot en zwaar, dus ik heb gekozen voor een lichtere optie. Deze flitser is een stuk kleiner en heeft een kleinere accu, maar voor de korte fotosessies die ik doe is dat geen enkel probleem. Het verschil is vrij groot, mijn Sony setup is 2,23kg en mijn OM-System setup is 1,08kg.

Een ding waar ik geen rekening mee heb gehouden bij de aanschaf van mijn spullen is de werkafstand. Voor de 60mm lens is dat rond de 8 centimeter, wat betekent dat je met de voorkant van je lens vrij dichtbij je onderwerp moet komen. Als je rustig beweegt is het niet een heel groot probleem, alleen bij wat schichtige soorten kan het een uitdaging zijn. Het grootste probleem waar ik zelf tegenaan loop en wat mijn onderwerpen kan wegjagen, is wanneer ik met mijn setup per ongeluk tegen de begroeiing kan aanstoten. Uiteindelijk leer je door ervaring waar je wel makkelijk een foto van kan maken en welke dieren je alleen moet laten.

Instellingen

Mijn startpunt qua instellingen is eigenlijk altijd als volgt: laagste ISO (voor OM-System is dat 200), 1/200 sluitertijd, diafragma op 9 en ik heb mijn flits op ⅛+0,7. Dat is meestal mijn beginpunt en vanaf daar pas ik mijn instellingen aan waar nodig. Heb ik meer licht nodig dan zet ik mijn flitser op ¼ of hoger. Wanneer ik met minder vergroting fotografeer kan je weg komen met kleiner diafragma. Met mijn huidige setup hou ik die meestal wel op F9, want ik wil mijn flits niet al te veel pushen en ik wil geen diffractie in mijn foto’s. Wanneer diffractie plaatsvindt, verschilt per setup. De hoeveelheid die men acceptabel vindt is een kwestie van smaak, net als bij foto’s met een hoge ISO.

Voor macrofotografie heb je een hoop licht nodig, wat tegenstrijdig klinkt met de instellingen die ik gebruik. Het punt hiervan is om zo het natuurlijk licht uit de foto te weren en het onderwerp volledig te verlichten met de flits. In het midden van de dag kan dit lastig zijn, dus een schaduwrijke omgeving kan helpen of blokkeer de zon met je lichaam zodat jouw schaduw over het onderwerp valt. Persoonlijk ga ik graag ‘s ochtends of ‘s avonds op pad, als de zon laag staat. Veel insecten hebben reflecterende ogen en/of lichaamsdelen, waardoor je met natuurlijk licht vaak hele felle hotspots op het onderwerp krijgt in je foto. Het fotograferen met flits en diffuseren zorgt ervoor dat die hotspots er niet zijn.

Focussen

Voor het focussen gebruik ik met macro alleen manuele focus. Ik bepaal, afhankelijk van de compositie die ik in gedachten heb, hoeveel vergroting ik nodig heb. En dan breng ik rustig het onderwerp in focus door de camera naar voren of naar achteren te bewegen. Je zal een aantal extra foto’s nodig hebben, de marges voor de scherptediepte zijn erg klein.

Achtergrondkleur (of gebrek aan kleur)

Door het fotograferen van kleine diertjes met flits en diffuser wordt de achtergrond automatisch zwart wanneer er niks dichtbij in de achtergrond opgelicht wordt door het flitslicht. Het ziet er voor sommigen onnatuurlijk uit, maar dit is een kwestie van smaak. Ik vind het juist mooi en het laat de kleuren van de insecten er echt uit springen.

Als er vegetatie dicht achter je onderwerp is, kan je dit als achtergrond gebruiken. Dit reflecteert het licht van de flits terug op de lens, waardoor er toch kleur in de achtergrond komt. Dit kan je gebruiken als je kleur wil, maar in sommige situaties kan het afleidend zijn; zoals bijvoorbeeld een enkele grasspriet die in de achtergrond te zien is.

Een andere veelgebruikte manier om kleur in de achtergrond te krijgen zijn kleurkaarten, zoals deze. Zoals ik al eerder zei, het is een kwestie van smaak. Ik zou niet weten in welke natuurlijke situatie je een volledig roze achtergrond zou hebben. Daar komt nog bij dat je op de een of andere manier die kaart achter je onderwerp moet zien te houden. Maar als ik op een natuurlijke manier kleur in de foto kan krijgen, dan zou ik die kans wel gebruiken. Zoals het voorbeeld hieronder, deze wespbij (Nomada sp.) was aan het slapen op gele bloemen en ik hield een andere bloem van dezelfde plant in de achtergrond.

Een wespbij (Nomada sp.) met raapzaad in de achtergrond.

Compositie

Dit 1 van de redenen dat ik niet aan focus stacking doe met extreme magnificatie, na een tijdje zijn de portretten bijna allemaal hetzelfde in mijn ogen. Dat wil niet zeggen dat ik die foto’s niet kan waarderen, de techniek, het geduld en de bizarre details zijn het zeker waard. Een goed voorbeeld hiervan is Pete Burford (pbmacro op Instagram), zijn foto’s zijn echt waanzinnig. Het is alleen niet aan mij besteed om lang achter de computer te zitten om deze stacks te maken.

De omgeving waarin het diertje zich bevindt beïnvloedt de compositie van een foto, soms is een foto van bovenaf een goede optie, soms een portret en soms een foto van de zijkant. Het is allemaal afhankelijk van het insect, waar het diertje zit en wat je wil laten zien in de foto. Wil je de verschillende kleuren laten zien van het dier? Wil je de bloem of het blad laten zien waar het insect op zit? Of wil je het hele dier laten zien of alleen een deel van het dier? Er zijn veel verschillende mogelijkheden en nog veel meer verschillende onderwerpen voor macro, het kan zelfs overweldigend zijn.

Locaties

Het grootste voordeel van het fotograferen van insecten en spinnen is dat ze overal te vinden zijn (natuurlijk is winter een ander verhaal, maar zelfs dan zijn er mogelijkheden). Je kan onderwerpen vinden op je balkon of in de tuin, in je lokale parken, zelfs op plekken waar honden worden uitgelaten. Dit laatste kan wel een wat vervelende situatie opleveren als je niet oplet waar je loopt…

Het is vrij simpel, waar groen te vinden is zijn kleine beestjes. Natuurlijk staan er plekken zoals de tropen op de bucketlist waar de biodiversiteit enorm is. Maar er zijn bijvoorbeeld meer dan 350 soorten bijen in Nederland, dus ook hier zijn onderwerpen genoeg. De kans dat je iets nieuws tegenkomt is eigenlijk best groot. Je kan bijvoorbeeld iNaturalist of waarneming.nl gebruiken om te zien wat er zoal in jouw omgeving gevonden is. Je kan dit ook gebruiken om uit te zoeken waar specifieke soorten gevonden zijn (let op, de precieze locatie van zeldzame en/of kwetsbare soorten wordt wel afgeschermd!) of je kan het gebruiken om onderzoek te doen naar gebieden die je wil bezoeken.

Inspiratie

Aangezien ik niet aan focus stacking doe, maar ik wel veel fotografen volg die deze techniek gebruiken, zal ik hier wat fotografen noemen die hier goede uitleg over hebben op Youtube:

Alexis (Naturefold op Instagram en Youtube): een jonge award winning macro fotograaf uit Duitsland. Hij heeft waanzinnig veel kennis over insecten en spinnen en doet handmatig aan focus stacking, zijn video’s op Youtube gaan over zowel de onderwerpen als techniek. Erg interessant;
Jamie Hall: Heeft verschillende interviews met goede macro fotografen op Youtube, daarnaast heeft hij ook video’s waarin focus stacking wordt uitgelegd;
David Joseph (abcdee-david op Instagram en Youtube): fotograaf uit Nigeria en gebruikt beide technieken; zowel single shots als focus stacking;
Jamie Spensley: heeft verschillende video’s over hoe hij te werk gaat, inclusief focus stacking.

Hiernaast ook nog wat andere fotografen op Instagram die ik kan aanraden om te volgen:

Cygnustech (Brendan maakt de diffusers die ik gebruik, maar is zelf ook een goede fotograaf);
Rafael Steinlesberger;
Tropicalcol;
Artur Tomaszek;
Laurent Hesemans;
macrochambers.

Er zijn nog veel meer waanzinnige fotografen dan dit lijstje, maar ik kan niet iedereen noemen.

Bedankt voor het lezen, ik hoop dat het duidelijk was hoe ik te werk ga.

Mijn aanpak: Macrofotografie met flits en diffuser